نقدي بر فيلم «تله»

داستانگويي با رگه هايي از اجتماعي گري

كارنامه سيروس الوند با توجه به بيش از سه دهه حضور او به عنوان منتقد، تهيه كننده، بازيگر، نويسنده،‌ كارگردان و... حكايت از ريشه دار بودن او در سينماي ما دارد.

    به گزارش سايت سينمايي سوره، الوند همواره در آثارش توأم با كيفيت هنري به طبع و سليقه مخاطبان نيز انديشيده است. به همين لحاظ اين بار نيز با استفاده از بازيگراني كه مي توانند به گيشه رونق بدهند، فيلمنامه اي جذاب با مضموني اجتماعي عاشقانه را دستمايه كار قرار داده است. فيلمنامه «تاوان» به نويسندگي ايرج افشار كه قرار بود با نام «بدنام» به تصوير كشيده شود اما بعد «تله» تغيير نام داد. قصه اي است پرفراز و نشيب كه مي تواند مخاطبان را راضي نگه دارد.
    «تله» از ساختار خوب و منسجمي برخوردار است. نطفه اوليه درام در همان سكانس هاي اوليه بسته مي شود و در مجموع قصه جذاب آن عامل خوبي است كه مخاطب را تا پايان اثر با خود همراه سازد. البته مخاطب در نگاه اوليه مي پندارد كه باز هم با فيلمي عاشقانه كه نمونه هاي آن در سينماي ما كم نيست روبرو است، اما با جلو رفتن قصه فيلم، شاهد اين هستيم كه «تله» نه تنها به موضوعي عاشقانه مي پردازد بلكه اثري است با رگه هاي اجتماعي كه به شكلي كم و بيش تراژيك پايان مي يابد.
    «تله» با تصويري از سفره عقد آغاز مي شود. در فاصله زماني كه بين اسامي عوامل فيلم و نام كارگردان در تيتراژ گنجانده شده، فصل معارفه فيلم به تصوير كشيده شده است. ديالوگ هاي پينگ پنگي و روان،‌ ميزانس هاي خوب و نورپردازي هاي حساب شده، همه و همه نشان از دقت نظر كارگردان و به همين تناسب فيلمنامه نويس تله دارد.
    اين فيلم بازتابي از معضلات اجتماعي ماست و برخلاف اين تفكر كه سهم مردان در نابهنجاري جامعه از زنان بيشتر است، زناني را (همچون نازنين) كه به ناهنجاري هاي جامعه دامن مي زنند به تصوير مي كشد.
    «تله» بيانگر اين واقعيت است كه حضور همسر يا پدري غيرمنطقي و نامعقول و فضاي تلخ خانواده، از عواملي است كه منجر به بيراهه كشانده شدن زنان مي شود. المانهايي مثل باد بردن چادر و شكستن گلدانها كه در فيلم بر آنها تأكيد مي شود، بيانگر به يغما رفتن اين پاكي و نجابت است.
    عدم كمك درست خانواده ها براي حل مشكلات زوج هاي جوان، بيماري هاي رواني و وجود فضايي بسته در جامعه براي نسل امروز، مشكلات ازدواج هايي كه در يك طبقه همسطح فكري و فرهنگي صورت نمي گيرد و عدم اعتماد و بدبيني و منفعت طلبي افراد جامعه (كه اين منفعت طلبي در روابط دوستانه نيز رسوخ كرده) از نكاتي است كه در «تله» به آنها اشاره شده است. اما فيلم با وجود خوش ساخت بودن نقاط ضعفي نيز دارد. پرسوناژهاي «تله» براي مخاطب مبهم هستند. در حقيقت گاه آنچنان كه بايد شفاف سازي در موردشان صورت نگرفته است.
    يكي از شخصيت هاي كم و بيش مبهم، فرشاد (محمدرضا گلزار) است،‌ زيرا به درستي معلوم نيست كه فرشاد چه شخصيتي دارد. رفيق باز، عياش، پزشكي كه به كارش متعهد است؟ در واقع با حركت داستان، صفات ياد شده در او ديده مي شود. بنفشه (پرستو مقدم) عاشق فرشاد است و حال كه مي بيند او را از دست داده، دست به خودكشي مي زند. او بعد از اين كه توسط فرشاد نجات داده مي شود، با دسته گلي به منزل فرشاد مي آيد و همسر فرشاد (ماه چهره خليلي) را در جريان وقايع شب عروسي قرار مي دهد. گره افكني ملودرام از همين نقطه شروع مي شود اما ديگر هيچ خبري از بنفشه نمي شود. اگر قصد بنفشه اين بوده كه مژگان را در جريان وقايع قرار بدهد و زندگي او را برهم بزند، چرا در ادامه داستان هيچ خبري از بنفشه نمي شود؟ اگر او قصد برهم زدن زندگي فرشاد را نداشته چرا به خانه فرشاد آمده؟ او نمي توانست از خود فرشاد تشكر كند؟ در واقع شخصيت بنفشه با ورود شخصيت نازنين (مهناز افشار) گم و به فراموشي سپرده مي شود.
    كاراكتر (سحر ذكريا) از ديگر موارد اين مسئله است، او كه مركز ثقل ارتباط كاراكتر در داستان است. البته شايد تعداد شخصيت هاي فيلم و كليدي بودن بسياري از آنها مانع از اين بوده است كه به همه آنها تا اندازه اي كه لازم است پرداخته شود. هرچه كه در اين ميان شخصيت هاي همچون نادر (امين حيايي) و يا نازنين (مهناز افشار) به خوبي پرورش و پرداخت شده اند.
    از ديگر نقاط ضعف فيلم بايد به بازي نه چندان قابل توجه گلزار اشاره كرد. او كه در آتش بس توانسته بود بهتر از گذشته از عهده نقشش برآيد، گمان مي رفت كه روندي صعودي را در عرصه بازيگري آغاز نموده اما تله اين انتظارات را برآورده نمي كند.
    به هر حال تله اثري درخور توجه در سينماي بدنه ماست. آگاهي الوند از طبع مخاطب و توانايي و تسلط او بر مديوم سينما، نه تنها «تله» را به اثري خوب تبديل كرده، بلكه مي تواند آثار بعدي او را نيز ارتقا بخشد.
    برجسته ترين ويژگي تله كه در فيلم بسيار كمك حال تله بوده است، برخورداري از فيلمنامه اي است منسجم كه با وجود برخي ضعف هاي اندكي كه دارد،‌ به واسطه انسجام و چارچوبي درست بر كيفيت نهايي فيلم سازنده داشته است.
    ايرج افشار در دومين فيلمنامه خود نشان مي دهد نه تنها داستان هاي جذابي براي كار دارد، بلكه بر قواعد داستانگويي در سينما بسيار مسلط است. افشار نيز در تله چهره اي حرفه اي از خود به نمايش گذاشته همچنان كه الوند در طول سالهاي طولاني فعاليتش اين قابليت خود را به اثبات رسانده است.
انتهای پیام /